Uit de Kerk op Ypenburg

Geloof in Ypenburg

door: ds. Attie Minnema

Deze week fietste ik een rondje langs verschillende basisscholen tijdens het overblijven in de middagpauze. Het was mooi weer en veel kinderen waren buiten aan het spelen op het schoolplein. Ik kende enkele kinderen vanuit de kerk, maar verreweg de meeste kinderen niet. Dit is ook zo als ik, als voorbereiding voor een schoolkerkdienst, in een schoolklas komt kennismaken. Maar opeens drong het besef tot mij door hoeveel kinderen, en daarmee ook ouders, niet bij onze kerk zijn aangesloten, En waarschijnlijk, gezien de cijfers van kerklidmaatschap in ons land, ook niet bij een andere kerk. Uiteraard zegt dit nog niet alles over geloof en levensbeschouwing van deze gezinnen. Maar toch riep het bij mij de vraag op naar de plaats van kerk en geloof in deze tijd en ook in de wijk Ypenburg waarin wij wonen en waarin we als kerk aanwezig zijn en proberen van betekenis te zijn.

Een aantal van de scholen waar ik moest zijn was een christelijke basisschool, net zoals de school waar ik af en toe komt i.v.m. een schoolkerkdienst. De kinderen op die scholen, hoewel de meesten waarschijnlijk geen lid van een kerk zijn, horen dus wel de Bijbelse verhalen en, soms door middel van spiegelverhalen, de Bijbelse boodschap. En ook de openbare basisscholen zullen neem ik aan wel iets van levensbeschouwing, kennis van godsdiensten en normen en waarden proberen te leren aan de kinderen.

Als ‘Kerk op Ypenburg’ zijn wij voortdurend bezig met de vraag hoe wij in Ypenburg van betekenis kunnen en moeten zijn. Moeten we het geloof meer ‘uitdragen’, proberen bewoners van Ypenburg meer bij kerk en geloof te betrekken (‘bekeren’ zou men vroeger zeggen) of is het vooral onze taak er ‘te zijn’ als kerk in Ypenburg met alle gastvrijheid en openheid voor wie daarin mee wil doen, korter of langere tijd. Dat laatste willen we in ieder geval. We willen een plek van bezinning zijn voor wie daar behoefte aan heeft, het uitdeelpunt van de voedselbank in ons kerkgebouw laat zien dat we dienstbaar willen zijn aan de wijk(bewoners) en onze vieringen en overige activiteiten staan altijd open voor iedereen die daarin en daaraan mee wil doen, zonder ‘verplichtingen’.

We hopen dat ons kerk zijn op die manier geloof in Ypenburg zichtbaar maakt en aanwezig laat zijn. Als een plek van bezinning, stilte en rust voor wie daar naar op zoek is, voor groot en klein.

Uit de Kerk op Ypenburg

Toeval bestaat (niet)

door: ds. Attie Minnema

Afgelopen week was het de week van het toeval. Op de Radboud Universiteit in Nijmegen leidde het gesprek tussen een paar onderzoekers over toeval tot een werkgroep én een ‘week van het toeval’. We zeggen het waarschijnlijk best vaak ‘dat is ook toevallig’ als je iemand tegenkomt of als iemand jou belt die jij zelf net wilde bellen. Maar tegelijk hebben we vaak ook moeite met toeval. Bij het voorbeeld van het bellen, denken veel mensen toch aan een vorm van telepathie. En als je iets overkomt, vooral als dat iets vervelends is, dan kan al heel gauw de vraag opkomen ‘waarom ik?’ alsof er een reden is dat dat jóu overkomt, dat het niet alleen maar toeval of pech is.

Toeval, als dingen zonder reden gebeuren of je overkomen, kan een onveilig gevoel geven. Altijd kan er dus zomaar ‘iets’ gebeuren. Volgens de wetenschappers van de Radboud Universiteit bouwt ons brein steeds een model van oorzaak en gevolg. Dat geeft ons als mensen houvast en vermindert de onzekerheid. We hebben behoefte aan samenhang en logische patronen in het leven. Tegenwoordig gaan we ook graag uit van de maakbaarheid van het leven, het goede in je leven is je eigen prestatie en wat er mis gaat is je eigen schuld. Dat maakt het leven hanteerbaarder.

Eeuwenlang heeft het geloof een houvast gegeven. Alles wat er gebeurde in je leven, gezondheid en ziekte, voorspoed en tegenspoed, kwam uit Gods hand. Dat kon voor gelovigen bij ernstige zaken zoals ziekte en dood ook een grote troost zijn, omdat ‘God er wel een bedoeling mee zou hebben’. Tegenwoordig kunnen veel gelovigen daar niet meer mee uit de voeten, met een God die zo ons leven bestuurt en alles voorbestemd. Dus ook gelovigen kunnen wat er gebeurt in hun leven benoemen als toeval. Maar daarbij gaat het er dan wel om hoe je omgaat met dat wat je overkomt. Een theoloog heeft eens gezegd : ‘Toeval, ja dat bestaat, wat je overkomt kan toeval zijn, maar áls het je dan toevalt, moet je er wel wat mee doen’. Ook al zijn veel dingen in het leven die je overkomen ‘toeval’, dat betekent niet dat je maar passief moet afwachten wat je nu wel weer zal gaan overkomen. Of dat je dat maar lijdzaam moet accepteren. ‘Wat kan of moet ik doen, in deze situatie, nu dit mij overkomt?’, daarmee neem je je leven, mét wat je overkomt, in eigen hand. En ook dat kan dan toch weer houvast geven. Net als het geloof dat, in wat jou ‘toevallig’ overkomt, dat God jou daarin niet alleen laat.

Uit de Kerk op Ypenburg

Toeval bestaat (niet)

door: ds. Attie Minnema

Deze week wordt weer het Eurovisie Songfestival gehouden. Een Europese talentenjacht die voor het eerst in 1956 is gehouden. Toen met 7 landen en inmiddels is het aantal landen fors uitgebreid, zodat zelfs voorronden nodig zijn vóór de finale. Het songfestival was bedoeld als talentenjacht, maar een tweede gedachte bij dit festival was ook om door middel van muziek de landen met elkaar te verbinden in het na-oorlogse Europa. Iets wat ook in onze tijd nog steeds nodig is.

Muziek kan daar een hele goede functie in vervullen. Muziek wordt wel een universele taal genoemd. Je hoeft geen verstand van muziek te hebben, of zelf muziek te kunnen maken, om er door geraakt te worden. Muziek kan ontspanning of een goed gevoel geven, muziek kan  je vrolijk maken, kan ook gevoel en emoties in je oproepen en zo daar een uitlaatklep voor bieden. Samen luisteren naar muziek, en zeker ook samen muziek maken, geeft verbondenheid. Verbondenheid over landengrenzen heen doordat het taalgrenzen overstijgt. Ook al versta je de tekst niet, toch kan muziek je raken en iets met je doen. En samen luisteren, samen zingen en eventueel dansen schept verbondenheid.

Met muziek kan je ook een boodschap overbrengen, en dankzij de Engelse taal ook over grenzen heen. Onze Nederlandse vertegenwoordiger Douwe Bob wil met zijn liedje ‘Slow Down’ de boodschap meegeven: neem af en toe even was gas terug, maak even pas op de plaats en richt je op wat je belangrijk vindt, in plaats van voortdurend maar door te draven in onze drukke, jachtige maatschappij. Een pleidooi voor ‘onthaasting’ kun je het noemen. En, wat mij betreft, een mooie, zinvolle boodschap die wel een plaatsje in de finale verdient.

Muziek kan ook dáarin een goede functie hebben, om ‘slow’ te doen. Om tot rust te komen, je gedachten te laten gaan, en wie weet wat te mediteren over je leven. In onze kerkdiensten in De Toevlucht is het al jarenlang de gewoonte om na de preek meditatieve muziek te laten klinken. Om de woorden van de preek, de verkondiging op je in te laten werken. Maar ook zingen kan heel meditatief, rustgevend zijn, bijv. het herhaald zingen van de korte teksten van Taizéliederen. Om je zo mee te laten nemen in de muziek, in de woorden en in je eigen (geloofs)gevoel daarbij.

Het is trouwens een misverstand om te denken dat muziek in de kerk alleen maar langzaam en traag (en dus saai) is. Er zijn ook volop liederen die een vlot tempo hebben. Wat dat betreft zou het lied van Douwe Bob niet alleen wat betreft de boodschap, maar ook wat betreft het ritme prima in een kerkelijke viering kunnen klinken.

Uit de Kerk op Ypenburg

Het voordeel van de twijfel

door: ds. Attie Minnema

Vorige week stond een artikel in dagblad Trouw over het vak filosofie waarin leerlingen in het middelbaar onderwijs zich rond het onderwerp ‘twijfel’ voorbereiden op het eindexamen. Een onderwerp waar de jongeren wel even aan moeten wennen. Jongeren lijken meer van duidelijkheid te houden en vaak een sterke overtuiging aan te hangen. Maar volgens een docent legt dat soms ook  een druk op jongeren om steeds weer een mening te moeten hebben over allerlei zaken. Vragen mogen stellen en je oordeel uit mogen stellen, kan ook ruimte geven. Vragen stellen helpt om een zaak van meerdere kanten te bekijken en maakt jongeren tot kritischer mensen die ontdekken dat je niet alles hoeft te weten, en niet overal een duidelijke mening over kunt en hoeft te hebben.

Datzelfde geldt ook voor geloven. Twijfel is ook daarin een gevoelige kwestie. Mag je als gelovige soms ook twijfelen? Want als je twijfelt geloof je dan wel echt?

Geloven heeft nog steeds bij veel mensen de associatie van ‘zeker weten’.Terwijl, zo kun je in de kerk  om je heen horen, veel gelovigen niet alles van ‘het geloof’ altijd meer zo zeker weten. De ‘oude’, collectieve antwoorden voldoen niet altijd meer, men zoekt een eigen, persoonlijk antwoord op geloof- en levensvragen. Dat ‘zoeken’ hoef je dan gelukkig niet alleen te doen. De vele gespreksgroepen in de kerk geven aan dat veel gelovigen graag met elkaar van gedachten wisselen over geloven, juist om gedachten, vragen en ook twijfels met elkaar uit te wisselen. Om te horen dat je niet de enige bent die niet ‘alles meer zeker weet’ als het over geloven gaat en samen te zoeken naar nieuwe antwoorden. Twijfel kan lastig zijn, maar vragen en zelfs twijfel kunnen je ook wijzer maken, kunnen je geloof verdiepen. Gelukkig is daar in de kerk vaak volop ruimte voor.

Is twijfel niet eigenlijk normaal in het geloof? Bij geloven gaat het immers over een mysterie, een geheimenis, want het gaat over God. En geen mens, ook gelovigen niet, kénnen God, in ieder geval niet zoals wij mensen elkaar kennen. Als gelovige ervaar je, soms, iets van God, maar God is veel groter dan ons denken, verstand en gevoel. Door samen te praten over geloven en ook over je vragen en twijfels daarbij, kun je samen zoeken naar wat geloven voor jou betekent. En misschien licht daarin af en toe iets in op wat God of wie God voor jou is.

Daarbij kan ruimte voor vragen en twijfel als het gaat over geloof en geloven, ook het gesprek openen tussen gelovigen en niet- of anders gelovigen. Omdat er dan ruimte is om geloofszaken van meerdere kanten te bezien. In open gesprekken kun je van elkaar leren en het eigen geloof of de eigen levensbeschouwing verdiepen.